Hangi Mükemmeliyetçilik Boyutunuz Daha Baskın?

11 Ekim 2024

Hangi Mükemmeliyetçilik Boyutunuz Daha Baskın?

Hangi Mükemmeliyetçilik Boyutunuz Daha Baskın?

İşlerinizi kusursuz yapma arzunuz var mı? Belki de mükemmeliyetçiliğin sizi başarıya ve daha iyiye götürdüğünü düşünüyorsunuz. Peki işlerinizi mükemmel yapma arzusu için kaç saatinizi ya da gününüzü harcıyorsunuz? Mükemmeli yakalama arzusu sizi tatmin ediyor mu yoksa yorgunluk ve yoğun bir strese mi neden oluyor?

Mükemmeliyetçilik, bireyin kendisine ulaşılması güç hedefler belirlemesi ve bu hedefler için uğraşırken kendisini acımasız bir şekilde eleştirmesidir (Frost ve diğerleri, 1990). Mükemmeliyetçilik, kişinin başarısızlığa karşı toleransının düşük olması, bütünüyle kusursuz ve hatasız olma istediğidir. Zaman zaman bu düşünce ve duygular, kişinin işlerini daha iyi yapmasını sağladığı izlenimi verse de, yoğun bir stres ve öz eleştiriyi de beraberinde getirir. Mükemmeliyetçilik ile ilgili yapılan araştırmalar mükemmeliyetçiliğin çok boyutlu bir psikolojik kavram olduğunu göstermiştir. Flett ve Hewitt (1991) mükemmeliyetçilik üzerine yaptıkları çalışmalarda mükemmeliyetçiliğin 3 farklı boyutundan bahsetmektedir.

• Kendine Yönelik Mükemmeliyetçilik

Kendine yönelik mükemmeliyetçilik boyutunda kişi kendisine yüksek hedefler belirlemesidir. Bu yüksek hedeflere ulaşma yolunda da kendi hatalarına tahammül edemez. Kendisi ile ilgili ulaşılması güç hedefler belirleyen kişi, herhangi bir başarısızlık karşısında kendisine karşı öfke duyar. Bireyi elde ettiği başarıların sonucunda kendisini hiçbir zaman “iyi” ve “yeterli” göremez. Standartlarını hep daha yukarıya çıkarmaya çalışır. Bu da tatminsizlik duygusuna neden olabilmektedir.

• Diğerlerine Yönelik Mükemmeliyetçilik

Diğerlerine yönelik mükemmeliyetçilik kişinin, başkalarına dair yüksek standartlarının olmasıyla ilgilidir. Bu boyutta, birey, çevresindeki insanlardan mükemmel olmalarını beklemektedir. Eğer çevresindeki insanlar mükemmelliği yakalayamazsa hayal kırıklığı hissedebilir ve bu durumda onları suçlayıcı bir tavır takınabilir. Bu mükemmeliyetçi boyutu daha baskın olan insanlar çevresindeki insanlardan talep ettiği görevlerin mükemmel olmadığını gördükçe işleri başkalarına vermektense kendi yapmayı tercih etmektedir.

• Sosyal Odaklı Mükemmeliyetçilik

Sosyal odaklı mükemmeliyetçilik boyutunda, kişi çevresindeki insanların kendisinden mükemmel olmasını istediğine ve beklediğine dair olan inançla ilişkilidir. Bu boyutta kişiler kendi başarılarını ve yeterliliklerini başkalarına gösterme ve takdir alma eğilimindedirler. Ayrıca başkalarının görüşmeleri önemli olduğu için olumsuz eleştiriye dair hassas davranışlar gösterilebilmektedir.

Her bir boyut kişinin yaşamı üzerinde farklı durumlar yaratabilir. Bu boyutlarının anlaşılması, mükemmeliyetçilik ile sağlıklı baş etme stratejilerini geliştirmek açısından büyük önem taşımaktadır. Şema Terapi sürecinde mükemmeliyetçiliğin altında yatan şemalar, ebeveyn sesleri ve baş etme modları ele alınarak danışanın örüntülerine dikkat çekilmektedir. Ayrıca, süreçte danışanın düşünce kalıpları ve geçmiş deneyimlerinin mükemmeliyetçilik üzerine etkileri incelenerek, mükemmeliyetçilikle baş etme konusunda daha esnek olmasına yardımcı olmaktadır.

Uzm.Psk.Ece Tuğutlu